Yıldız kumulları veya piramit kumulları, adını kendine özgü şekillerinden alıyor.
Afrika, Asya ve Kuzey Amerika'nın yanı sıra Mars'ta da bulunuyorlar; ancak uzmanlar daha önce ne zaman oluştuklarına dair bir tarih verememişti.
Artık bilim insanları Fas'ta Lala Lallia adlı kumulun 13.000 yıl önce oluştuğunu keşfetti.
Yıldız kumulları, yön değiştiren zıt rüzgar hareketleriyle oluşuyor. Araştırma ile kumulların yaşlarını anlamanın, bilim adamlarının bu rüzgarları anlamalarına ve o dönemin iklimini çözmelerine yardımcı olduğunu söylüyor.
Normalde çöller Dünya'nın jeolojik tarihinde tespit edilebilir, ancak yıldız kumulları şimdiye kadar çözümlenemedi.
Bilim insanları yıldız kumulunun yaşını hesaplamak için lüminesans tarihleme adı verilen bir teknik kullandılar.
Yöntem, kum tanelerinin en son ne zaman gün ışığına maruz kaldığını hesaplıyor.
Fas'tan karanlıkta kum örnekleri alındı ve eski moda bir fotoğraf atölyesine benzer loş kırmızı ışık koşullarında bir laboratuvarda analiz edildi.
Prof Duller, kumdaki mineral taneciklerini "şarj edilebilir küçük piller" olarak tanımlıyor. Doğal ortamdaki radyoaktiviteden gelen enerjiyi kristallerin içinde depolarlar.
Kum toprak altında ne kadar uzun süre gömülü kalırsa, o kadar fazla radyoaktiviteye maruz kalıyor ve o kadar fazla enerji oluşuyor.
Taneler laboratuvarda açığa çıkarıldığında, enerjiyi ışık formunda serbest bırakıyorlar ve bilim insanları bunların yaşını hesaplayabiliyor.
Prof Duller, "Karanlık laboratuvarımızda, bu kum taneciklerinden gelen ışığı görüyoruz. Işık ne kadar parlaksa, çökelti tanecikleri o kadar yaşlı ve gömüldükleri süre de o kadar uzun oldu" diyor.
Prof Duller, bu kum tepelerine tırmanmanın zor bir iş olduğunu açıklıyor. "Tırmandıkça iki yukarı çıkıyor ve bir geri kayıyorsunuz. Ama buna değer; tepeden bakıldığında kesinlikle çok güzeller" diyor.
Kaynak/Çeviri: bbc/Elif Erbay
