Takograf nedir?

Günümüzde, küresel dünyanın hızla dönüşümüyle birlikte taşımacılık sektörü, belki de hiç olmadığı kadar kritik bir rol üstlenmektedir. Sürekli hareket halinde olan bu sektörde, sürücülerin çalışma süreleri, hızları ve dinlenme aralıkları gibi ayrıntılar, hem güvenlik hem de verimlilik açısından son derece hayati öneme sahiptir. İşte tam da bu noktada, takograf cihazları devreye girer.

Takograflar, bu kritik bilgileri objektif bir şekilde kaydedip denetleme imkanı sunarak, taşımacılık sektöründe önemli bir rol oynarlar. Bu yazıda sizlere, takografların ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve neden bu kadar kritik bir araç olduklarını ayrıntılı bir şekilde anlatacağız!

Takograf Cihazı Nedir?

Takograf cihazı, özellikle ticari araçlarda kullanılan bir kayıt cihazıdır. Sürücünün faaliyetlerini, aracın hızını ve kat edilen mesafeyi otomatik olarak kaydeder. Bu cihazın temel amacı, karayolu taşımacılığında güvenliği artırmak ve sürücülerin belirlenen sürüş sürelerini aşmamasını sağlamaktır.

Takograf cihazları, uzun yol şoförleri için özellikle hayati bir öneme sahiptir ve takometre olarak da bilinirler. Bu cihazlar, şoförlerin belirlenen sürüş sürelerini ve hız sınırlarını aşmamalarını temin ederek trafikteki güvenliği önemli ölçüde artırır. Araç harekete geçtiği anda devreye giren takograf cihazı, sürücünün tüm aktivitelerini detaylı bir şekilde kayıt altına alır.

Takograflar, yasal denetimlerde sürüş ve dinlenme saatlerinin kontrolü için kullanıldığı gibi kaza analizlerinde de önemli rol oynar. Kaza öncesinde aracın hızını ve hareketlerini gösteren değerli bilgilere erişmek için kullanılırlar. Günümüzde dijital takograf cihazlarıyla, bu bilgiler elektronik ortamda saklanmakta ve denetim yetkilileri tarafından kolayca erişilebilmektedir.

Dijital Takograf Nedir? Ne İşe Yarar?

Dijital takograf, diğer adıyla sayısal takograf, taşımacılık sektöründe sürücü ve araç faaliyetlerini dijital bir biçimde kaydeden elektronik bir cihazdır. Bu cihaz, analog takografın modern bir evrimidir ve sürüş süreleri, hız, mesafe, dinlenme süreleri gibi bilgileri dijital ortamda saklar. Bu bilgilerin dijital olarak kaydedilmesi, sürücü ve taşımacılık faaliyetlerinin daha detaylı ve kesin bir şekilde izlenmesini sağlar.

Dijital takografların kullanılabilmesi için sürücülerin kişisel bir akıllı kart takmaları gerekmektedir. Bu kartlar, sürücünün kimliğini ve kaydedilen bilgileri dijital olarak saklar. Her sürücünün faaliyetleri bu kart sayesinde ayrı ayrı kaydedilir, böylece her sürücünün sürüş alışkanlıkları, çalışma saatleri ve dinlenme süreleri hakkında detaylı bilgilere erişilebilir.

Dijital takografların bir diğer avantajı da yüksek güvenlik seviyeleridir. Bu cihazlar, verilerin güvende kalmasını sağlamak için gelişmiş güvenlik protokolleriyle donatılmıştır. Aynı zamanda, dijital takograflar, verilere dışarıdan müdahale edilmesini zorlaştıracak şekilde tasarlanmıştır. Bu, sürücülerin ve taşımacılık firmalarının, verilerin güvende olduğundan emin olmalarını sağlar.

Verilere erişim konusunda da dijital takograflar büyük kolaylıklar sunar. Dijital kayıtlar sayesinde, denetim yetkilileri veya ilgili firmalar verilere hızla erişebilir. Bu veriler, sürücünün sürüş alışkanlıkları, çalışma saatleri ve dinlenme sürelerine dair detaylı analizler için kullanılabilir. Ayrıca, otomatik kayıt özelliği sayesinde manuel müdahaleye gerek kalmadan sürücü faaliyetleri otomatik olarak kaydedilir.

Dijital takografların depolama kapasitesi, analog cihazlara kıyasla çok daha geniştir. Bu, verilerin uzun süreli saklanmasına olanak tanır. Sürücüler ve taşımacılık firmaları için bu, geriye dönük kontrollerin ve analizlerin yapılabilmesi anlamına gelir. Dijital takografların kullanıcı dostu ekranları ve menüleri de sürücülerin ve diğer yetkililerin cihazla kolayca etkileşim kurmasına olanak tanır.

Takograf Nasıl Çalışır?

Dijital takograflar, araç ünitesi, hareket sensörü ve takograf kartlarından oluşur. Araç ünitesi, takografin ana beynidir ve bir dizi bileşeni içerir: bir işlemci, bir saat, iki kart yuvası, bir ekran, bir yazıcı, bir indirme konektörü ve manuel girişler için bir kontrolöre sahiptir.

Araç ünitesi, genellikle kabinin sürücü alanında bulunur. Hareket veya hız sensörü ise dişli kutusunda konumlanır. Gönderici ünite, dişli kutusu çıkış mili döndükçe elektronik darbeler üretir. Bu darbeler şifrelenmiş sinyaller halinde araç ünitesine iletilir ve burada kaydedilir.

Takograf Hangi Bilgileri Kaydeder?

Takograf cihazı, taşıma faaliyetlerini detaylı olarak izlemek ve kaydetmek amacıyla tasarlanmıştır. Bu cihazın kaydettiği temel bilgileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. Sürüş Mesafesi: Aracın hangi mesafeyi kat ettiği bilgisi takograf tarafından kaydedilir.

2. Sürüş Hızı: Aracın anlık hızını ve bu hızın belirli süre zarfında nasıl değiştiğini takograf raporlar.

3. Sürüş Süresi: Sürücünün ne kadar süre boyunca aracı kullandığı bilgisi kaydedilir. Bu, sürücünün çalışma saatlerini izlemek için çok önemlidir.

4. Dinlenme ve Bekleme Süreleri: Sürücünün ne kadar süre dinlendiği veya bekleme yaptığı takograf tarafından tespit edilir.

5. Araç Aktiviteleri: Aracın durduğu, harekete geçtiği, yavaşladığı veya hızlandığı anların tespiti takograf tarafından yapılır.

6. Şoför ve Yardımcı Şoför Bilgileri: Hangi sürücünün ne zaman aracı kullandığı ve yardımcı şoförün faaliyetleri takograf tarafından kaydedilir.

7. Olay ve Hata Kayıtları: Herhangi bir teknik sorun, aksaklık veya müdahale durumunda takograf bu bilgileri de kaydeder.

8. Kalibrasyon Bilgisi: Takografın kalibrasyonu ve son kalibrasyon tarihi gibi bilgiler de cihaz tarafından saklanır.

Takograf Hangi Araçlar İçin Zorunludur?

Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 99. Maddesi'ne göre ticari araçlarda takograf cihazının kullanımı zorunludur. Bu kapsamda, şehirlerarası yük veya yolcu taşıması yapan otobüs, kamyon ve çekicilerin yanı sıra ağırlığı 3,5 tonun üzerinde olan yük taşıyan araçlar için takograf cihazı bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu cihazların montajı yapıldığında, sadece araç sahipleri değil, aynı zamanda sürücüler de bu cihazları doğru ve etkin bir şekilde kullanmakla yükümlüdür.

Ancak,bu genel kuralın bazı istisnaları bulunmaktadır. Örneğin, şehiriçinde yolcu ve yük taşımacılığı yapan araçlar için takograf kullanma zorunluluğu bulunmaz. Ayrıca, 1984 yılında ya da daha öncesinde üretilen araçlar da bu zorunluluktan muaftır. Fakat, bu tarihten önce üretilen araçlarla şehirlerarası taşımacılık yapılıyorsa, sürücülerin yanlarında çalışma belgesi bulundurmaları gerekmektedir.

Takograf Cihazları Muayene ve Damgalama Yönetmeliği'nin 20. Maddesi'nde ise, bu yönetmelik kapsamındaki zorunluluklar daha detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Yönetmeliğe göre, yurt içinde taşımacılık yapan araçlardan, ilk defa tescil edilenler veya 1996 model ve sonrası olanlar için dijital takograf cihazı kullanma mecburiyeti vardır. Dahası, analog veya elektronik takograf cihazlarına sahip olan araçlar da belirli şartlar altında dijital takografa geçiş yapmak zorundadırlar.

Takograf Ehliyeti Nasıl Alınır?

Taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren sürücüler ve firmalar için takograf ehliyeti almak şarttır. Başvuruda bulunabilmek için SRC 1, 2, 3, 4 veya 5 belgesinden birine sahip olmak gerekir. Başvurular Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) resmi web sitesi üzerinden yapılır ve kartların üretimi Emniyet Genel Müdürlüğü ile TOBB işbirliği ile gerçekleştirilir.

Takograf ehliyetleri, normal sürücü ehliyetlerinden farklı geçerlilik sürelerine sahiptir. Sürücü ve şirket kartları 5 yıl ve servis kartları ise 1 yıl geçerlidir. Süre dolmadan kartı yenilemek, olası sorunları önlemek adına oldukça önemlidir.

Takograf Ehliyeti İçin Hangi Evraklar Gerekli?

Takograf ehliyeti başvurularında kart tipine göre sunulması gereken belgeler değişiklik gösterir. Kart tipine göre gerekli evraklar aşağıdaki gibidir:

Sürücü Kartı:

- Sürücü belgesi ve fotokopisi

- Kimlik kartı ve fotokopisi

- Biyometrik fotoğraf

Servis Kartı:

- Oda kayıt belgesi

- Vergi levhası

- Servis yetki belgesi

- Kimlik kartı ve fotokopisi

- Servis kaşesi

- Şirket imza sirküleri

Şirket Kartı:

- İmza sirküleri

- Oda kayıt belgesi

- Vergi levhası

- Yetki belgesi

- Kimlik kartı ve fotokopisi

- Şirket kaşesi

Bu belgeleri tamamladıktan sonra başvuru yapılabilir ve takograf cihazı yasal bir şekilde kullanılmaya başlanabilir.

Takograf’ın Kaydettiği DDD Format Dosyaları Nedir?

Veriler, takograf analiz yazılımına aktarılabilen bir .ddd dosyası olarak saklanır. Ancak, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde .ddd dosyalarının farklı biçimleri bulunmaktadır. İspanya'da dijital takograf dosya formatı .tgd olarak adlandırılırken, Fransa'da iki farklı dijital takograf dosya formatı kullanılmaktadır: araç bilgileri V1B formatında ve sürücü verileri C1B formatında saklanır. Bu ülkelerdeki farklı dosya formatları, ulusal standartlara uygun şekilde verilerin saklanmasını sağlar.

Takograf Modları Nelerdir?

Takograf, dört farklı moda izin verir: sürüş, diğer aktiviteler, dinlenme ve müsait. Araç hareket halindeyken "sürüş modu" otomatik olarak etkinleştirilir. Dijital takograf, durma noktasına geldiğinde genellikle otomatik olarak "diğer çalışma" modunu seçer. "Dinlenme" ve "müsait" modları ise, araç dururken sürücü tarafından manuel olarak seçilebilir. Takograf sembolleri, mevcut takograf modunu gösterir.

Aktivite bilgileri takograf ünitesinin dahili belleğinde ve aynı anda dijital sürücü kartı çipinde saklanırken takografın kafasına takılır. Hafıza bankalarından biri dolduğunda, en eski verilerin üzerine mevcut veriler otomatik olarak yazılır. Bu, şirketlerin takograf verilerini istedikleri sürece saklamalarına olanak tanıyan dijital takograf indirme çözümlerini kullanmalarının nedenlerinden biridir.