KABİL (AA) - SAYED KHODABERDİ SADAT - Afganistan'ın güneyindeki Kandahar vilayetinde Afgan kadın Sakiye Can, hemcinslerinin işsizliğine çare bulmak amacıyla 2 üretim tesisi kurdu.Dikiş nakış ve sabun üretimi için kurulan 2 tesiste çoğu yerlerinden edilen toplam 30 kadın çalışıyor.Taliban sonrası Afgan kadınlar, birçok alanda haklarını büyük ölçüde kaybedip toplumsal görünürlüklerini yitirdi.Daha önce devlet daireleri ve özel kurumlarda rahatça çalışabilen Afgan kadınlar, Taliban'ın ülkeye hakim olmasıyla özellikle devlet dairelerindeki işlerini kaybetti.Afganistan'ın güneyine göç eden kadınların işsizliğine çare bulmak için uğraşan Kandaharlı Afgan kadın Sakiye Can, AA muhabirine çalışmalarını anlattı.- Yerlerinden edilen kadınlara iş fırsatıKandahar'ın Sanayı Şehirçesi'nde yaşayan 35 yaşındaki Can, geçen yıllarda iç çatışmalar ve kuraklıktan kaçarak Kandahar'a sığınan ailelere iş imkanı sağlayarak ailelerin geçimine destek oluyor.Yaklaşık 3 ay önce 6 bin dolar civarında yatırım yaparak iki üretim tesisi kurduğunu anlatan Can, bu tesisleri yeni kurduğu günlerde zarara uğrayacağına dair endişelerinin olduğunu söyledi.Ürettikleri ürünlerin satılmaya başlamasıyla biraz rahatladığını ifade eden Can, böylece hem kendisinin hem diğer kadınların kazandığını belirtti.Can, "Kandahar'a geçen yıllarda sığınan kadınların durumu çok kötü idi. Bu kadınların çoğu dul. Bunlardan bazıları çocuklarına bakmak için günlük işlerde çalışırken bazıları da çarşıda dilencilik yapıyordu." dedi.Taliban'ın ülkeyi ele geçirmesiyle özellikle kadınların işten uzak kaldığını dile getiren Can, kendisinin bu işsizliğe çare bulabilmek için günlerce düşündüğünü ve sonunda bu üretim tesislerini açma kararını aldığını kaydetti.Can, tesiste çalışan kadınların, Helmand ve Uruzgan vilayetlerinde yaşanan çatışmalar ve kuraklık nedeniyle Kandahar'a yerleşen ailelerden olduğunu dile getirerek, "Kadınlar burada hem iş öğreniyor hem benden aylık maaş alıyor. Tesiste ürettiğimiz elbiseleri, sabun ve sıvı sabunları, Kandahar ve diğer vilayetlerde satışa sunuyoruz." diye konuştu.- Kadınlar hem kazanıyor ve hem meslek ediniyorDikiş nakış tesisinde öğretmen olarak görev yapan 20 yaşındaki Saima Sanga, her gün 15 kadına uygulamalı olarak 5 saat dikiş nakış eğitimi verdiğini anlattı.Daha önce bu kadınların çoğunun durumunun ciddi anlamda zor olduğunu belirten Sanga, "Tesisler açılalı yaklaşık 3 ay oldu, şu ana kadar 15 kadından 3'ü iyi düzeyde dikiş nakış öğrendi. Amacımız işsiz kadınlara iş fırsatı yaratmak." dedi.Sanga, Afgan kadınların da diğer ülkelerdeki hemcinsleri gibi çalışarak ailelerinin geçimine destek verebilmesi gerektiğini söyledi.Dikiş tesisinde çalışan 40 yaşındaki Fatma Muhammedzey de kocasının yaşlı olduğu için çalışamadığını, 5 kişilik ailesinin yükünü tek başına sırtlanmak zorunda kaldığını söyledi.En büyük oğlunun 3 yıl önce patlamada hayatını kaybettiğini ifade eden Muhammedzey, "Evde çalışacak kimse olmadığı için küçük yaştaki kızlarım Kandahar'ın Aynu Mine semtinde günlük işlerde çalışıyor. Kazandıkları dört beş kuruşla ailemize destek oluyor. Ben de burada hem iş öğreniyorum hem de az da olsa para kazanıyorum." diye konuştu.Kocasını 6 yıl önce hastalıktan kaybeden 4 çocuk annesi, sabun üretim tesisinde çalışan 30 yaşındaki Bibi Ayşe Mohmand da 12 yaşında olan en büyük oğlunun çarşıya gidip günlük işlerde çalışıp beş kuruş para kazandığını anlattı."İkimizin kazandığı para ile zor geçiniyoruz." diyen Mohmand, ülkede dul kadınların özellikle erkeklerin olduğu ortamlarda çalışmasına kötü gözle bakıldığını, bu nedenle hemcinslerinin kurduğu bu tesiste çalışmaktan dolayı mutlu olduğunu dile getirdi.Mohmand, "Buraya geleli henüz 2 ay gibi bir süre oldu, artık sabun yapabiliyorum. İyice bu işi öğrenip ilerleyen zamanda kendi işimi kurmak istiyorum." dedi.- "Afgan kadınlar da çalışma hakkına sahip"Sabun üretim tesisinde çalışan 32 yaşındaki Kamar Gül Dilsuz ise kocasının felçli olması nedeniyle yerinden dahi kalkamadığını, ailesinin geçiminin kendisi ve kunduracılık yapan 11 yaşındaki büyük oğlunun çalışmasına bağlı olduğunu söyledi.Helmand vilayetinden 4 sene önce Kandahar'a göç ettiklerini dile getiren Dilsuz, yaklaşık 2 ay önce burada çalışmaya başladığını belirtti.Dilsuz, çalışarak kendisinin de az da olsa kazandığını, böylece kendi ayaklarının üzerinde durabileceğini ifade etti."Afgan kadınlar da çalışma hakkına sahip." ifadelerini kullanan Dilsuz, bu konuda Taliban yönetiminin kadınların çalışmasına izin vermesini istediklerini söyledi.Dilsuz, "Dul ve yetim anneleri çalışmazsa ailesini nasıl geçindirsin? Ülkede yüz binlerce kadının kocası ya uyuşturucu bağımlısı ya şehit olmuş veya sakat kalmıştır, onların çalışması ve onlara iş imkanı sağlanması lazım." diye konuştu.Dilsuz, ihtiyaç sahibi kadınlara iş fırsatı yaratılması için destek olunması gerektiğini sözlerine ekledi.