Elektronik atıkların içinde bulunan değerli metallerin büyük bir bölümü devre kartları üzerinde bulunuyor. Kartın tipine ve kullanım alanına göre değişmekle beraber, 1 ton devre kartında gümüş, paladyum ve bakıra ilave olarak 10 ila 1,000 gram arasında altın bulunurken bir ton eski telefondan 300 gram altın çıkarılıyor.
Patronlar Dünyası'nın derlediği habere göre , Birleşik Krallık'ın resmi madeni para üreticisi Royal Mint, iki yıldır elektronik atıklardan metalleri geri kazanmanın gizemli bir yolunu geliştirmekle meşgul.
Sürdürülebilir değerli metaller konusunda uzman kimyager Hayley Messenger ve kimyasal analistlerden oluşan bir ekip, Kanadalı start-up Excir ile birlikte, atılan dizüstü bilgisayarların ve eski cep telefonlarının içindeki baskılı devre kartlarında kullanılan çok az miktardak altının yüzde 99'unu çıkardığını iddia ettikleri temiz, enerji açısından verimli bir yöntem icat etti. Patentini aldı.
DEVRE KARTLARINDAN KİLOLARCA ALTIN
Öyle ki bu yılın sonuna doğru Royal Mint, tamamen faaliyete geçtiğinde haftada 90 ton devre kartını işleyebilecek ve her yıl yüzlerce kilogram altını geri kazanabilecek multi-milyon sterlinlik yeni bir fabrika açıyor.
Kartlar ışıldayan bir karışımın içine sokuluyor ve karışım köpürmeye başladığında şişe bir tamburlu makineye yerleştiriliyor. Sadece dört dakika içinde tüm altın eriyip sıvıya karışıyor. Böylece altın ayrıştırılmış oluyor.
Bu kimyasal çözeltinin 20 defaya kadar yeniden kullanıldığını ve çözünmüş altın konsantrasyonunun her seferinde arttığını açıklayan Messenger, “tüm bunlar oda sıcaklığında ve çok hızlı oluyor" diyor.
E-atık dünyanın en hızlı büyüyen atık kitledi. Birleşmiş Milletler Çevre Programı'na göre, dünya çapında her yıl tahminen 50 milyon ton e-atık üretiliyor ve bu miktar şimdiye kadar yapılmış tüm ticari uçaklardan daha ağır. Ancak bunun yalnızca %20'si resmi olarak geri dönüştürülüyor. Çoğu atılıyor ve ya çöp sahasına gönderiliyor ya da yakılıyor.
DÜNYA ALTIN REZERVİNİN YÜZDE 7’Sİ ATIK CİHAZLARDA
Daha fazla taşınabilir cihaza ve hızlı elektroniklere olan talep arttıkça e-atık dağının da büyümesi bekleniyor. 2019 yılında Dünya Ekonomik Forumu, 2050 yılına kadar yıllık e-atık üretiminin iki katından fazla artarak 120 milyon tona ulaşacağını tahmin etmişti.
Tüm kritik hammaddeler gibi altın da sınırlı bir kaynak ve dünyadaki altının %7'si şu anda kullanılmayan elektronik eşyalarda öylece duruyor.
BBC’ye konuşan Messenger, “şu anda atık olan şeylerden mümkün olduğu kadar çok değerli metali geri kazanmak istiyoruz" diyor. "Odak noktamız, oda sıcaklığında etkili olan ve eritme işleminden çok daha az sera gazı emisyonu üreten bir süreç kullanarak bunu Birleşik Krallık içinde sürdürülebilir bir şekilde yapmak,” diye de ekliyor.
DİĞER DEĞERLİ MADDELERİ DE ÇIKARACAKLAR
Şu anda Royal Mint'in atık yeniden işleme tesisi nispeten küçük ölçekte altın geri dönüşümünde uzmanlaşmış olsa da, amaç, bu sistem genişledikçe eninde sonunda dallara ayrılarak aynı devre kartı ham maddesinden diğer değerli metalleri geri kazanmak.
Sadece ABD'de her yıl 60 milyon dolar değerinde altın ve gümüş içeren cep telefonları çöpe atılıyor. Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'nın 2022 tarihli bir raporu, bundan on yıl sonra ABD'de her yıl bir milyardan fazla elektronik cihazın atılabileceğini ve bu elektroniklerin, şu anda orada çıkarılan altının yaklaşık yarısının kaynağı haline gelebileceğini hesapladı.
TOKYO OLİMPİYATLARININ MADALYALARI TELEFONLARDAN ÇIKARILDI
ABD merkezli kuyumcu Ring Bear, geri dönüştürülmüş altınları kullanıyor. Pandora, 2025 yılına kadar yalnızca geri dönüştürülmüş altın ve gümüş kullanma hedefini belirledi. Tokyo Olimpiyatları için, altı milyon cep telefonundan ve yaklaşık 72.000 ton e-atıktan metal çıkarılarak 5.000 altın, gümüş ve bronz madalya elde edildi. Pek çok firma da elektronik atıklardan çıkarılan altından bilezik, kolye ve kol düğmesi yapıyor.